جامعۀ جهانی برای تأمین ثبات درافغانستان نقش خویش را به طور متداوم اجرا خواهد نمود.
توسط محمد شفیق همدم، رییس عمومی شبکه افغانی مبارزه علیه فساد اداری در سال ۲۰۰۱ افغانستان وارد یک فصل تازۀ تاریخش گردید که از آن زمان بدین سو راه طولانی را پیموده است. افغان ها یک جا با همکاران بین المللی خویش در راستایی تعلیم وتربیه، آزادی بیان و رسانه ها، حفظ الصحه، رشد اقتصادی، تکنالوژی ارتباطی، همکاری های منطقوی، و در کُل در راستای دیموکراسی، پیشرفت های عظیمی داشته اند. البته در عرصه امنیت، حکومت داری خوب، حاکمیت قانون، فساد اداری و انکشاف پایدار مشکلاتی وجود دارد که باید به آن رسیده گی صورت گیرد. اما کشوری که سه دهه جنگ را سپری نموده باشد نمی تواند در یک دهۀ تمام مشکلات خویشرا حل نماید.
ما در ۲۰۰۱ از یک خراش آغاز نمودیم، و خوشبختیم که امروز در مورد حکومت داری خوب و ثبات صحبت می نماییم. ده سال قبل بحث روی ساختن نهاد های حکومتی، ارتش ملی و پولیس ملی بود. اما امروز در مورد حاکمیت قانون، حقوق بشر و حقوق زنان و روی پایداری و توانایی ارتش ملی و پولیس ملی صحبت می کنیم. امروز در مورد انکشاف، رشد وتوسعه اقتصادی، تحصیلات عالی و همکاری های منطقوی صحبت می کنیم که صحبت روی چنین اهداف راهبردی نشاندهنده پیشرفت است.
حالا افغانستان چون ده سال قبل کشوری بحیث تهدید به جهان نیست. ده سال قبل افغانستان یک کشور مخروبه بود، اما امروز یک کشور به رسمیت شناخته شده، با یک قانون اساسی دارای حکومت و پارلمان منتخب و دارای ادارات می باشد. حالا این کشور دارای یک سیستم دیموکراسی است، جایی که مردم در مورد موضوعات سیاسی و اجتماعی بحث و گفتگو می کنند، کاری که قبلاْ هرگز امکان پذیر نبود.
افغانستان همچنین دارای منابع غنی از انرژی و منرال ها است که تا یک تریلیون دالر امریکایی تخمین شده است، این منابع غنی می تواند افغانستان را به حیث غنی ترین کشور در سطح منطقه تبارز دهد. اما استخراج این ثروت و استفاده خوب این منابع طبعی به نفع افغانستان و جهان نیاز به یک مدیریت خوبی دارد. که افغانستان برای این همه به طور متداوم به همکاری ها و مهارت های جامعۀ جهانی نیاز خواهد داشت. البته راه طولانی در پیش است، افغانستان هنوز هم یک کشور کامل نیست و ملت سازی یک فرآیند طویل المدت می باشد. بسیاری از چیزها برای این کشور جدید است. دیموکراسی در این کشور به مرحله بلوغ نرسیده و مفاهیمی چون حقوق بشر و حقوق زنان هنوز هم به خوبی توسعه نیافته است، پس از گذشت بیش از سه دهه نظام های دیکتاتوری، افراط گرایی و رژیم های کمونیستی، اقتباس فرهنگ جدید دیموکراسی، صلح و ثبات برای مردم این کشور زمانگیر خواهد بود.
کمک های بین المللی
پس ازحملات تروریستی یازدهم سپتامبر، جامعۀ بین المللی وایتلاف ناتو برای مبارزه با تروریزم و کمک به مردم افغانستان به خاطر بازسازی این کشور جنگ زده به افغانستان آمدند. من مطمئن هستم که ده سال قبل کسی نمی توانست تصور کند که افغانستان به مرحله ای برسد که کشورهای قدرتمند غربی با این کشور پیمان های راهبردی ببندند و به حیث شرکای افغانستان معرفی گردند. افغانستان با کشور های چون فرانسه، ایتالیا، آلمان، استرالیا، انگلستان، ایالات متحد، هند، چین و ناتو توافقنامه های همکاری راهبردی را امضا نموده است، و قرار است که با کشورهای دیگری نیز موافقتنامه های دوجانبه را امضا نماید. که این همه به وضوح نشان دهنده پیشرفت های ده سال گذشته است، گر چه قبل از سال ۲۰۰۱ میلادی افغانستان ازسوی بیشتر کشورهای جهان به رسمیت شناخته نه شده بود، اما امروز افغانستان با کشورهای که دشمن پنداشته می شدند همکار است و یک جا با ایشان درمقابل تروریزم مبارزه می کند. دیگر افغانستان یک دولت شکست خورده نیست، بلکه در سراسر جهان به رسمیت شناخته شده است که این همه را در طول یک دهه گذشته همراه با شرکای بین المللی اش به دست آورده است.
پس از اجلاس سران ناتو در نوامبر سال ۲۰۱۰ در شهر لیسبون کشور پرتگال افغانستان وارد فصل دیگر تاریخش گردید. در این اجلاس حکومت افغانستان با ائتلاف ناتو برای انتقال رهبری امنیت از نیروهای بین المللی به نیروهای افغان که تا پایان سال ۲۰۱۴ به اتمام خواهد رسید، به توافق رسید، که نشاندهنده یک پیشرفت دیگر می باشد. زمانی که حکومت افغانستان خواهان گرفتن مسؤولیت رهبری امنیت کشور از نیروهای بین المللی شد با بحث ها و انتقادات زیادی روبه رو گردید. طبیعی است که تصمیم گرفتن مسؤولیت رهبری امنیت توسط کشوری که در یک دهه بالای جامعۀ بین المللی متکی بوده، امر آسان نیست. اما امروز بسیاری به این باوراند که افغان ها توانایی گرفتن مسؤولیت های امنیتی را تا پایان سال ۲۰۱۴ و حتا قبل از آن نیز دارند. افغان ها به روحیه و توانایی نیرو های خویش باور مند هستند، نیروهای که با موفقیت توانایی خویش را با اخذ مسؤولیت های امنیتی از نیروهای ناتو ثابت نمودند.
روند انتقال به موفیت به پیش می رود و
نیروهای امنیتی افغانستان برای اکثریت جمعیت این کشور امنیت فراهم میکنند.
تا ختم روند انتقال بیشتر از دو سال باقی مانده است و افغان ها مطمئن هستند
که اگر روند انتقال چنانچه فعلاً ادامه دارد به پیش برود، پیروز خواهد شد و
افغانها قادر خواهند بود که در برابر دهشت افگنان وشورشیان از کشور شان
دفاع نمایند.
در سه دهه گذشته تروریست ها، افراط گرایان، جنگ سالاران و
کمونیست ها، امیدها و آرزوهای مردم افغانستان را تضعیف نموده بودند. در حال
حاضربرخی دوباره می خواهند که بدبینی ها را در مورد روند انتقال گُسترش
بدهند و این روند را با ایجاد ترس در مورد روند انتقال و وضعیت امنیتی بعد
از انتقال متضرر سازند. تبلیغ آن ها در میان برخی از مردم باعث نگرانی ها
در مورد آینده دیموکراسی و تهدید جنگ داخلی در این کشور گردیده است. اما
روابط ستراتژیک با سازمان هایی مانند ناتو و کشورهایی مانند ایالات متحد
امریکا تضمین کننده امنیت و ثبات سیاسی در این کشور میباشد.
روند انتقال نیز یک پیام خوبی برای کشورهای همسایۀ افغانستان و کشورهای که از حضور تعداد زیاد نیروهای ناتو در این کشور نگران هستند، را با خود دارد، تعداد نیروهای بین المللی به طور قابل ملاحظه در طول دو سال آینده کاهش خواهد یافت. ضمنأ روند انتقال مشروعیت کاذب شورشیان را از بین برده، روند صلح و ادغام مجدد، تقویت همکاری های منطقوی و موفقت نامه های تجاری اطمینان می بخشد که پس از روند انتقال هرج و مرج به این کشور برنه خواهد گشت.
به منظور حفظ موفقیت های روند انتقال، دولت افغانستان در دومین کنفرانس بین المللی بن درماۀ دسمبر سال ۲۰۱۱ خواهان حمایت جامعۀ جهانی برای «دهه تحول» شد. این تصمیم نشاندهنده این است که افغان ها بر موفقیت روند انتقال اعتماد دارند و منتظر دهه تحول هستند. راهبرد فعلی یک راهبرد درست است و همه امور در افغانستان نسبتأ به خوبی به پیش می رود و درحال حاضر مردم به فکر ساختن کشور و آیندۀ ایشان هستند. تعهدات جامعۀ جهانی و ناتو در جریان مرحلۀ انتقال و فراتر از آن نشاندهنده ان است که آینده ای بهتری در انتظاراین کشورمی باشد. گرچه افغانستان یک کشور کامل نه خواهد بود اما به مقایسه با سه دهه گذشته یک موقف بهتری خواهد داشت.
چارچوب آینده
ناتو یک اجلاس موفقانه را در اواخر ماه می ۲۰۱۲ در شیکاگو برگزار نمود که یک نشست دیگر سرنوشت ساز برای آیندۀ افغانستان بود. حدود ۶۰ تن از سران دولتها، سازمان ملل متحد و سازمان های بین المللی در این اجلاس حضور داشتند که تعهدات اشکار خویش را در قبال افغانستان اعلام نمودند. اما با وجود تلاش های بیشتر افغانستان هنوز هم فاقد یک طرح کامل ستراتژیک برای آینده اش می باشد – برنامه ایکه حمایت جامعۀ بین المللی را تحت یک چارچوب بیاورد، مانند طرح مارشال برای بازسازی اروپا که بعد از جنگ دوم جهانی نیز روی دست گرفته شد. نیاز نیست که این طرح یک طرح مشابه به طرح مارشال باشد، اما حمایت و کمک های جامعۀ بین المللی باید در یک مکانیزم سازمان یافته و بر اساس اولویت ها، با در نظر داشت پاسخگویی، شفافیت و کارایی نیز هماهنگ گردد. در ماۀ جولای سال ۲۰۱۲ کنفرانس بین المللی توکیو برای افغانستان درشهر توکیو جاپان برگزار گردید که تعهدات بیشتری را جهت کمک به این کشور جلب نمود.
میزان تهدیدات بالااست. افغانستان تنها با
چالش تروریستان و شورشیان مواجه نیست. بلکه فساد اداری، زرع و قاچاق مواد
مخدر نیز از جمله مشکلات جدی اند که بالای ثبات و امنیت در این کشور تاثیر
گذار م یباشد. افغانستان برای مقابله با فساد اداری، تولید و قاچاق مواد
مخدر به کمک های جامعه بین المللی نیز نیاز دارد.
برای تقویت دموکراسی،
حکومت داری خوب وحفظ دست آوردهای ده سال گذشته، دولت افغانستان و جامعۀ بین
المللی باید بالای یک ستراتیژی و چارچوب مشترک کار نمایند. تعریف تعامل
جامعۀ بین المللی در افغانستان یک مسألۀ مهم است که نیاز به وضاحت دارد.
ایالات متحد امریکا سهم بزرگی از مسؤولیت ها را در افغانستان به عهده دارد،
اما شرکای دیگر بین المللی ایالات متحد امریکا، حکومت افغانستان و سازمان
ملل متحد باید نقش و مشارکت خویشرا تعریف نموده و بر سهمگیری خویش نیز
متعهد باقی بمانند.
دولت افغانستان بار ها خواهان همکاری
برای ایجاد یک ارتش و پو لیس قوی، هواپیما های ارتش و آموزش نیروی هوایی
وامنیتی گردیده است، اما متأسفانه که اغلبأ این درخواست ها اشتباۀ تعبیر
شده است. متحدان غربی افغانستان و کشورهای همسایه نگران هستند که این کشور
ممکن یک ارتش قوی را در برابر پاکستان استفاده کند، اما این یک سناریوی
واقع بینانه نیست. بعد از مرحلۀ انتقال، افغانستان نیاز به یک نیروی هوایی
متوسط و ارتش قوی برای مبارزه با تروریست ها و شورشیان دارد. افغانستان
دارای نیروی امنیتی قوی و توانا به معنی یک افغانستان امن و جهان امن تر می
باشد.
جامعۀ بین المللی و دولت افغانستان باید جامعۀ مدنی، احزاب سیاسی و طرف های غیر نظامی را فراموش نکنند. همه می پذیرند که افغانستان بیشتر از راه حل نظامی نیاز به راه حل سیاسی ومدنی دارد. پس معضله این کشور یک نیاز سیاسی و مدنی است. بنابراین، جامعۀ بین المللی باید از نهادهای نظامی و غیر نظامی با درنظر داشت یک تعادل پشتیبانی نمایند.
خلاصه اینکه اگر جامعۀ جهانی یک برنامه راهبردی همآهنگ، پایدار و دراز مدت را برای حمایت از افغانستان طرح کند و به تعهدات خود عمل نماید، ونیز دولت افغانستان مسؤولیت های خود را به وجه احسن درک ودر نظر بگیرد، دست آوردهای ۱۰ سال گذشته حفظ گردیده و افغانستان نه فقط یک آینده مرفه خواهد داشت، بلکه قادر خواهد بود که به صلح و امنیت بین المللی نیز کمک نماید.
این مقاله برای بارنُخست در ژورنال مرکز مطالعات امنیت بین المللی مارشال سنتر به لسان های انگلیسی و روسی به نشر رسیده است. www.marshallcenter.org
تصاویری از ماشین های اسپرت 
