ابومعین ناصر بن خسرو بن حارث قبادیانی بلخی، معروف به ناصر خسرو(۳۹۴ - ۴۸۱ ه. ق)در روستای قبادیان در بلخ در خانوادهٔ ثروتمندی که ظاهراً به امور دولتی و دیوانی اشتغال داشتند چشم به جهان گشود.از شاعران بزرگ فارسی‌زبان، حکیم و جهانگرد ایرانی و از مبلغان مذهب اسماعیلی بود. وی بر اغلب علوم عقلی و نقلی زمان خود از قبیل فلسفهٔ یونانی و حساب و طب و موسیقی و نجوم و فلسفه و کلام تبحر داشت و در اشعار خویش به کرات از احاطه داشتن خود بر این علوم تأکید کرده‌است. ناصر خسرو به همراه حافظ و رودکی جزء سه شاعری است که کل قرآن را از برداشته‌است. وی در آثار خویش، از آیات قرآن برای اثبات عقاید خودش استفاده کرده‌است.آثار ناصرخسرو عبارت اند از:
-دیوان اشعار فارسی
-دیوان اشعار عربی
-سفرنامه ناصرخسرو (شرح مسافرت هفت ساله)
-زاد المسافرین (عقاید فلسفی او را توضیح می‌دهد.)
-و...

عنوان:دیوان اشعار ناصر خسرو قبادیانی

زبان:فارسی

فرمت:PDF

تعدادصفحات:422

حجم:3.9مگابایت

لینک دانلود

نزدیک به 250 خانواده در مغاره های اطراف تندیس ویران شده بودا زندگی می کنند، مغاره هایی که صد ها سال پیش، راهیان بودایی در آنجا مشغول عبادت و فراگیری آموزه های بودا بودند.
شماری از این افراد در مغاره هایی زندگی می کنند که به عنوان محلاتی با ارزش هنری نیز خوانده شده است.

 هرات خواجه عبدالله انصاری

عالم و عــارف مشهور کشــــور شیخ الاسلام خواجه عبدالله انصاری ره در سال 396 هجری قمری در کهندژ شهر تاریخی هرات تولد گردید. پدرش ابو منصور محمد که درزمان خود یکی از عالمان و پزهیزگاران و حافظ قرآن وقت بود از راه کار دکانداری امرار معاش می نمود.

خواجه عبدالله انصاری که از آوان خرد سالی دارای استعداد قوی و ذهن وقاد بود. تا ده سالــــگی تحت رهنمایی پدر خـــــود به فراگیری تعلیمات متداوال علوم دینی پرداخت . زمانی که پدرش کسب و کــار را فرو گذاشت و راهی بلخ گردید و در آنجا سکونت اختیار نمود، خواجه عبدالله بدون سرپرست باقی ماند. اما دوستان پدر وی که از علما عرفا و متصوفین بزرگ بودند اهتمام تعلیم و تربیت او را به عهده گرفته از وی مراقبت می نمودند از این جمله یحیی بن اعمار شیبانی مشهور به خواجه غلتان ولی و شیخ ابو اسمیعل و محمد بن حمزه به صورت اخص قابل تذکر اند.

خواجه عبدالله انصاری به اثر ذکاوت آگاهی و استعداد خود در کمترین زمان بسیاری از علوم دینی وادبی رافرا گرفت و مطالعات عمیقی به عمل آورد که به نام یک عالم و عارف بزرگ مشهور گردید. در سال 417 هجری قمری به منظور آموزش عالی در علوم دینی پرداخت و بار دیگر به سوی وطن عزیمت نمود. آنگاه به تدریس و سلوک و طریقت رو آورد شیخ عمو کــه وی را پسرم خطاب می نمـــــود امور مربوط به خانقاه را برایش سپرد و خـــود مثل گذشته به گشت و سفر پرداخت در ســـال 422 هجری قمری یحیی بن اعمار استاد خواجه عبدالله انصاری فوت نمود که نظر به وصیت او بر مسند علمی اش تکیه زد و به تـــدریس علوم دینی و عـرفانی پرداخت و چندین بار سفر حج نمود و به زیارت کعبه معظمه مشرف گـــــردید و با بسیاری از علما و فضلا دیار به عمل آورد و از آنها کسب فیض کرده، استفاده های علمی نمود.

خواجه عبدالله انصاری به اثر علم و آگاهی و عرفانش در تمام نقاط پر آوازه گردید و به نام یک عارف و صوفی و اهــل طریقت مشهور شد و علاقه مندان زیادی از گـــوشه و کنار بدورش جمع آمدند و از محضرش کسب فیض و استفاده معنوی میکردند.

در آن زمان که غزنوی ها زمام امور را بــه دست داشتند سلطان مسعود بن محمود امیر بــــود و خواجه عبدالله انصاری که غرقه در دریای عرفان و طریقت بسر میبرد چندان پروایی به سیاست و حـــاکم و حکومت نداشت. در این فرصت برخی از حاسدین و بد بینان که شیوه معتزلی واشعریه داشتند و مقام عــلمی و عرفانی خواجه انصار را به دربار خواست و او پس از یک سلسله گفت و شنود سلطان را قناعت داده خاضع ساخت و آنگاه با عزت تمام مرخصش نمودند پس از غزنویان در وقت حکمروایی سلجوقیان بر هرات نیز مخالفین از پا ننشستند و یکبار دیگر دست به تهمت و بد گویی آلودند. بدین رو زمامداران وقت خواجه عبدالله انصاری را در نزدیکی پوشنج زندانی ساختند که در سال 439 هجری قمری پس از یک سال بند آزاد شد و باز هم به تدریس و تعلیم علوم دینی پرداخت، خواجه عبدالله انصاری نه تنها یک مفسر، محدث، عالم و عارف بزرگ بود، بلـــکه شاعر و نویسنده توانایی هم بود نویسندگی را از دوره خردسالی آغاز کرده و بر مبنای یک روایت در سن نه سالگی به نقل و نوشتن احادیث پرداخت که به یاری حافظه قوی خود هزار ها حدیث، اشعار دری و عربی را حفظ داشت.

وی در دوره پربار علمی خود، قلم را نیز از دست نگذاشت و تعداد زیادی آثار گونه گون به جا نهاد. آثار او به دو بخش تقسیم میشود. یکی از آثار دوره جوانی اش بوده که در پخته سالی همراه با درس و تدریس نـــوشته و آثاری که شاگرادنش در جریان تدریس و توضحیات وی نگاشته و به او منسوب کرده اند. خواجه عبدالله انصاری که در آخــــرین دوره حیات بینایی چشمانش را از دست داده بود روی یک موضوع مشخص و مهم برای شاگردانش توضحیاتی ارایه می نمود که آنها یاد داشت بر میداشتند و بگونه آثار مستقل به جا مانده است ، این داشته های گرانبها جلوه های ارزشناکی از علم و عرفان میباشد. علاوه بر این دو گونه آثار برخی آثار دیگر هم وجود دارد که به نام خـــواجه عبدالله انصاری مشهور و منسوب است و بعضی دانشمندان صاحب نظـــر معترض اند چنـــــدی از این آثار منسوب به خواجه عبدالله انصاری مبتنی بر ضعف نگارش و دگرگونه بودن سبک معلوم می شود که از او نیست. لیکن به نامش چاپ گردیده است.


 پیر هرات خواجه عبدالله انصاری

عالم و عــارف مشهور کشــــور شیخ الاسلام خواجه عبدالله انصاری ره در سال 396 هجری قمری در کهندژ شهر تاریخی هرات تولد گردید. پدرش ابو منصور محمد که درزمان خود یکی از عالمان و پزهیزگاران و حافظ قرآن وقت بود از راه کار دکانداری امرار معاش می نمود.

خواجه عبدالله انصاری که از آوان خرد سالی دارای استعداد قوی و ذهن وقاد بود. تا ده سالــــگی تحت رهنمایی پدر خـــــود به فراگیری تعلیمات متداوال علوم دینی پرداخت . زمانی که پدرش کسب و کــار را فرو گذاشت و راهی بلخ گردید و در آنجا سکونت اختیار نمود، خواجه عبدالله بدون سرپرست باقی ماند. اما دوستان پدر وی که از علما عرفا و متصوفین بزرگ بودند اهتمام تعلیم و تربیت او را به عهده گرفته از وی مراقبت می نمودند از این جمله یحیی بن اعمار شیبانی مشهور به خواجه غلتان ولی و شیخ ابو اسمیعل و محمد بن حمزه به صورت اخص قابل تذکر اند.

خواجه عبدالله انصاری به اثر ذکاوت آگاهی و استعداد خود در کمترین زمان بسیاری از علوم دینی وادبی رافرا گرفت و مطالعات عمیقی به عمل آورد که به نام یک عالم و عارف بزرگ مشهور گردید. در سال 417 هجری قمری به منظور آموزش عالی در علوم دینی پرداخت و بار دیگر به سوی وطن عزیمت نمود. آنگاه به تدریس و سلوک و طریقت رو آورد شیخ عمو کــه وی را پسرم خطاب می نمـــــود امور مربوط به خانقاه را برایش سپرد و خـــود مثل گذشته به گشت و سفر پرداخت در ســـال 422 هجری قمری یحیی بن اعمار استاد خواجه عبدالله انصاری فوت نمود که نظر به وصیت او بر مسند علمی اش تکیه زد و به تـــدریس علوم دینی و عـرفانی پرداخت و چندین بار سفر حج نمود و به زیارت کعبه معظمه مشرف گـــــردید و با بسیاری از علما و فضلا دیار به عمل آورد و از آنها کسب فیض کرده، استفاده های علمی نمود.

خواجه عبدالله انصاری به اثر علم و آگاهی و عرفانش در تمام نقاط پر آوازه گردید و به نام یک عارف و صوفی و اهــل طریقت مشهور شد و علاقه مندان زیادی از گـــوشه و کنار بدورش جمع آمدند و از محضرش کسب فیض و استفاده معنوی میکردند.

در آن زمان که غزنوی ها زمام امور را بــه دست داشتند سلطان مسعود بن محمود امیر بــــود و خواجه عبدالله انصاری که غرقه در دریای عرفان و طریقت بسر میبرد چندان پروایی به سیاست و حـــاکم و حکومت نداشت. در این فرصت برخی از حاسدین و بد بینان که شیوه معتزلی واشعریه داشتند و مقام عــلمی و عرفانی خواجه انصار را به دربار خواست و او پس از یک سلسله گفت و شنود سلطان را قناعت داده خاضع ساخت و آنگاه با عزت تمام مرخصش نمودند پس از غزنویان در وقت حکمروایی سلجوقیان بر هرات نیز مخالفین از پا ننشستند و یکبار دیگر دست به تهمت و بد گویی آلودند. بدین رو زمامداران وقت خواجه عبدالله انصاری را در نزدیکی پوشنج زندانی ساختند که در سال 439 هجری قمری پس از یک سال بند آزاد شد و باز هم به تدریس و تعلیم علوم دینی پرداخت، خواجه عبدالله انصاری نه تنها یک مفسر، محدث، عالم و عارف بزرگ بود، بلـــکه شاعر و نویسنده توانایی هم بود نویسندگی را از دوره خردسالی آغاز کرده و بر مبنای یک روایت در سن نه سالگی به نقل و نوشتن احادیث پرداخت که به یاری حافظه قوی خود هزار ها حدیث، اشعار دری و عربی را حفظ داشت.

وی در دوره پربار علمی خود، قلم را نیز از دست نگذاشت و تعداد زیادی آثار گونه گون به جا نهاد. آثار او به دو بخش تقسیم میشود. یکی از آثار دوره جوانی اش بوده که در پخته سالی همراه با درس و تدریس نـــوشته و آثاری که شاگرادنش در جریان تدریس و توضحیات وی نگاشته و به او منسوب کرده اند. خواجه عبدالله انصاری که در آخــــرین دوره حیات بینایی چشمانش را از دست داده بود روی یک موضوع مشخص و مهم برای شاگردانش توضحیاتی ارایه می نمود که آنها یاد داشت بر میداشتند و بگونه آثار مستقل به جا مانده است ، این داشته های گرانبها جلوه های ارزشناکی از علم و عرفان میباشد. علاوه بر این دو گونه آثار برخی آثار دیگر هم وجود دارد که به نام خـــواجه عبدالله انصاری مشهور و منسوب است و بعضی دانشمندان صاحب نظـــر معترض اند چنـــــدی از این آثار منسوب به خواجه عبدالله انصاری مبتنی بر ضعف نگارش و دگرگونه بودن سبک معلوم می شود که از او نیست. لیکن به نامش چاپ گردیده است.

خواجه عبدالله انصاری ، آثار خود را با نثر زیبای مسجع به زبانهای عربی و دری نوشته است وی چندین کتاب را تالیف نموده که تعداد نوشته هایش به 32 اثر میرسد در این جا چند کتاب از این عالم عارف را معرفی می‌نمایم:
تفسیر قرآن عظیم الشان
طبقات الصوفیه
منازل السارین
صد میدان
مناجات نامه یا الهی نامه
کتاب القواعد
شرح التعریف المذهب التصوف
مناقب الامام احمد ابن حنبل
ذم الکلام
مذاکرات و غیره

این عارف، صوفی بزرگ، عالم دینی ، مبلغ، مدرس ، نویسنده و شاعر در سال 481 هجری قمری فوت نمود و در گازرگاه هرات به خـــاک سپرده شد و تا کنون آرامــگاه این بزرگمرد اندیشه و صفا زیارتگاه سوخته گان معرفت الهی است.

نمونه ای از مناجات پیر هرات
الهی! ما را پیراستی چنانکه خواستی
الهی! نه خرسندم نه صبور، نه رنجورم نه مهجور
الهی ! تا با تو آشنا شدم ، از خلایق جدا شدم، در جهان شیدا شدم، نهان بودم پیدا شدم.
بر سه چیز اعتماد مکن، بر دل و بر وقت و بر عمر؛ که دل رنگ گیر است و وقت تغیر پذیراست و عمر همه تقصیر.
توفیق عزیز است و نشان آن دو چیز اولش سعادت و آخرش شهادت.
مست باش و مخروش، گرم باش و مجوش، شکسته باش و خاموش، که سبوی درست را به دست برند و شکسته را به دوش.
دی رفت و باز نیاید، فردا اعتماد را نشاید، امروز را غنمیمت دان که دیر نیاید، که بسی برنیاید که از ما کسی را یاد نیاید.
اگر داری طرب کن، و اگر نداری طلب کن، یار باش بار مباش، گل باش خار مباش.

سلطان محمود غزنوی در سال 360 هجری قمری در “غزنین” یكی از شهرهای افغانستان كه در دامنه سلسله كوههای سلیمان واقع شده است، به دنیا آمد او شصت و یك سال عمر كرد و در سال 421 هجری قمری در همان بلاد وفات نمود.

یكی از القاب معروف وی غازی است، كه به جهت زادگاه وی او را بدین نام ملقب كردند. پدر محمود، :ابومنصور ناصر الدّوله سبكتكین" نام داشت، كه داماد "البتكین" است و مانند او از غلامان ترك نژاد بود. البتكین كه اساس حقیقی دولت غزنوی از اوست، سبكتكین را در نیشابور از تجّار برده فروش خریداری كرد و سپس او را به دامادی خود درآورد. در سال 366 هجری سبكتكین جانشین البتكین گردید. سبكتكین به مدت نوزده سال سلطنت كرد.

پدر سلطان محمود در سال 387 در هنگام بازگشت از پایتخت خود (بلخ) به شهر غزنه، در راه فوت كرد و در این زمان محمود در خراسان به ادارۀ امور اشتغال داشت. وقتی جنازه سبكتكین به غزنه رسید، بنابر وصیّت او پسر كوچكش "اسماعیل"، حاكم گردید؛ لكن محمود این واقعه را نپسندید و با كمك عموی خود "بُغراجُق" و برادر دیگرش "نصر" به جنگ اسماعیل رفته و بر او ظفر یافت. و به این ترتیب به حكومت رسید.

سلطان محمود پس از رسیدن به قدرت، سرداران معروف دولت سامانی را مغلوب كرد، سیستان را از "احمد صفاری" گرفت، سپس چون مردم خوارزم بر ابوالعباس مأمون كه داماد محمود بود شوریدند و او را كشتند به آنجا لشكر كشید و آن جا را فتح كرد.

مردم سیستان كه از جنایات "خلف بن احمد" به ستوه آمده بودند از سلطان محمود تقاضای كمك كردند و او هم كه مترصّد چنین فرصتی بود، به آنجا حمله كرده و خلف را در قلعه طاق سیستان محاصره كرد. خلف پس از چهار ماه مقاومت تسلیم شد و سیستان در ماه صفر سال 393 به تصرف محمود درآمد.

و اما در مورد خوارزم كه همان سرزمین «خبوه» است كه در ماوراء النهر قرار دارد، سلطان محمود به بهانه انتقام خون ابوالعباس مأمون بن محمد صاحب جرجانیه و نجات خواهر خویش كه در تزویج فرزند ابوالعباس بود به آن منطقه حمله كرد و پس از جنگ در محل هزار اسب در نزدیكی جرجانیه سپاهیان خوارزمشاه را شكست سختی داد و در تاریخ پنجم صفرالمظفر سال 408 وارد آن ناحیه شد.

سلطان محمود در مذهب حنفی تعصّب شدیدی داشت و به شدت اسماعیلیان و شیعیان را قتل عام می‌كرد، وی مردی آزمند و ثروت طلب بود و در جنگ‌های خود به غارت ثروتهای كشورها می‌پرداخت.

او لشكركشیهای متعدّدی به هندوستان كرد و معابد و بت¬خانه‌های آنها را غارت نمود. همچنین به شهر "سومنات" كه شهری معروف در كنارۀ غربی هند است حمله كرده و معبد بزرگ آن شهر را ویران ساخت. هر چند این نكته قابل ذكر است كه برخی از مناطق هند برای اولین بار به دست یك فرد مسلمان فتح می‌شد.

سلطان محمود از سال 392 تا 416 هجری قمری چند مرتبه به نقاط مختلف هندوستان لشگركشی كرد و در این 24 سال ظاهراً به نیّت جهاد با كفّار هند و باطناً برای غارت سرمایه‌های آنان به جنگ پرداخته است. از آنجا كه حمله به هند پس از سال پنجم جلوس وی بوده لذا تاریخ شروع سلطنت وی همان سال 387 هجری قمری می‌باشد.

سلطان محمود نسبت به شعراء توجه خاصی داشت و در حضور خود مجالسی از آنها ترتیب می‌داد و می‌گویند كه در دربار او چهار صد شاعر رفت و آمد داشته است.

وی در سال 420 هجری وارد ری شد و خزائن گرانبهای آنجا را به تصرف خود درآورد و كتابخانه بزرگ مجدالدّوله را به عنوان اینكه از كتب ضالّه نجوم و حكمت است به آتش كشید و دولت دیالمه‌ ری را منقرض ساخت.

سلطان محمود در اواخر عمر به مرض سل مبتلا شد و روز به روز نحیفتر گردید. در سفر ری مرض وی شدّت یافت و با این حال به خراسان آمد و در "بلخ"، مقیم شد و سپس در بهار سال 421 به "غزنین" آمد و پس از چند روز 23 ربیع الأول 421، پس از 61 سال زندگی فوت كرد.

بعد از مرگ وی پسرش "مسعود" بر عریكه قدرت تكیه زد.
 سلطان محمود غزنوی

سلطان محمود غزنوی در سال 360 هجری قمری در “غزنین” یكی از شهرهای افغانستان كه در دامنه سلسله كوههای سلیمان واقع شده است، به دنیا آمد او شصت و یك سال عمر كرد و در سال 421 هجری قمری در همان بلاد وفات نمود.

یكی از القاب معروف وی غازی است، كه به جهت زادگاه وی او را بدین نام ملقب كردند. پدر محمود، :ابومنصور ناصر الدّوله سبكتكین" نام داشت، كه داماد "البتكین" است و مانند او از غلامان ترك نژاد بود. البتكین كه اساس حقیقی دولت غزنوی از اوست، سبكتكین را در نیشابور از تجّار برده فروش خریداری كرد و سپس او را به دامادی خود درآورد. در سال 366 هجری سبكتكین جانشین البتكین گردید. سبكتكین به مدت نوزده سال سلطنت كرد.

پدر سلطان محمود در سال 387 در هنگام بازگشت از پایتخت خود (بلخ) به شهر غزنه، در راه فوت كرد و در این زمان محمود در خراسان به ادارۀ امور اشتغال داشت. وقتی جنازه سبكتكین به غزنه رسید، بنابر وصیّت او پسر كوچكش "اسماعیل"، حاكم گردید؛ لكن محمود این واقعه را نپسندید و با كمك عموی خود "بُغراجُق" و برادر دیگرش "نصر" به جنگ اسماعیل رفته و بر او ظفر یافت. و به این ترتیب به حكومت رسید.

سلطان محمود پس از رسیدن به قدرت، سرداران معروف دولت سامانی را مغلوب كرد، سیستان را از "احمد صفاری" گرفت، سپس چون مردم خوارزم بر ابوالعباس مأمون كه داماد محمود بود شوریدند و او را كشتند به آنجا لشكر كشید و آن جا را فتح كرد.

مردم سیستان كه از جنایات "خلف بن احمد" به ستوه آمده بودند از سلطان محمود تقاضای كمك كردند و او هم كه مترصّد چنین فرصتی بود، به آنجا حمله كرده و خلف را در قلعه طاق سیستان محاصره كرد. خلف پس از چهار ماه مقاومت تسلیم شد و سیستان در ماه صفر سال 393 به تصرف محمود درآمد.

و اما در مورد خوارزم كه همان سرزمین «خبوه» است كه در ماوراء النهر قرار دارد، سلطان محمود به بهانه انتقام خون ابوالعباس مأمون بن محمد صاحب جرجانیه و نجات خواهر خویش كه در تزویج فرزند ابوالعباس بود به آن منطقه حمله كرد و پس از جنگ در محل هزار اسب در نزدیكی جرجانیه سپاهیان خوارزمشاه را شكست سختی داد و در تاریخ پنجم صفرالمظفر سال 408 وارد آن ناحیه شد.

سلطان محمود در مذهب حنفی تعصّب شدیدی داشت و به شدت اسماعیلیان و شیعیان را قتل عام می‌كرد، وی مردی آزمند و ثروت طلب بود و در جنگ‌های خود به غارت ثروتهای كشورها می‌پرداخت.

او لشكركشیهای متعدّدی به هندوستان كرد و معابد و بت¬خانه‌های آنها را غارت نمود. همچنین به شهر "سومنات" كه شهری معروف در كنارۀ غربی هند است حمله كرده و معبد بزرگ آن شهر را ویران ساخت. هر چند این نكته قابل ذكر است كه برخی از مناطق هند برای اولین بار به دست یك فرد مسلمان فتح می‌شد.

سلطان محمود از سال 392 تا 416 هجری قمری چند مرتبه به نقاط مختلف هندوستان لشگركشی كرد و در این 24 سال ظاهراً به نیّت جهاد با كفّار هند و باطناً برای غارت سرمایه‌های آنان به جنگ پرداخته است. از آنجا كه حمله به هند پس از سال پنجم جلوس وی بوده لذا تاریخ شروع سلطنت وی همان سال 387 هجری قمری می‌باشد.

سلطان محمود نسبت به شعراء توجه خاصی داشت و در حضور خود مجالسی از آنها ترتیب می‌داد و می‌گویند كه در دربار او چهار صد شاعر رفت و آمد داشته است.

وی در سال 420 هجری وارد ری شد و خزائن گرانبهای آنجا را به تصرف خود درآورد و كتابخانه بزرگ مجدالدّوله را به عنوان اینكه از كتب ضالّه نجوم و حكمت است به آتش كشید و دولت دیالمه‌ ری را منقرض ساخت.

سلطان محمود در اواخر عمر به مرض سل مبتلا شد و روز به روز نحیفتر گردید. در سفر ری مرض وی شدّت یافت و با این حال به خراسان آمد و در "بلخ"، مقیم شد و سپس در بهار سال 421 به "غزنین" آمد و پس از چند روز 23 ربیع الأول 421، پس از 61 سال زندگی فوت كرد.

بعد از مرگ وی پسرش "مسعود" بر عریكه قدرت تكیه زد.

ولایت بدخشان:
از اماکن تاریخی بدخشان می‌توان از ویرانه‌های بهارک ( که در حاشیه شهر تاریخی بهارستان و لان شی آباد شده‌است)، اشکاشم و توپخانه زیباک و مقبره ناصر خسرو نام برد.

مقبره ناصر خسرو
 

                                      

نام عرفی: افغانستان
نام رسمی: جمهوری اسلامی افغانستان
نام بین المللی: AFGHANISTAN
دین رسمی: دین مقدس اسلام
زبان رسمی: زبان پشتو و دری (فارسی)
زبانهای رایج: پشتو ، فارسی، ازبیکی، ترکمنی ، نورستانی ، بلوچی ، پشه ای و ...
موقعیت سیاسی: جنوب آسیا ، شرق ایران ، شمال و غرب پاکستان
موقعیت جغرافیایی: در جنوب غربی آسیا یبن 29 درجه و 22 دقیقه و 53 ثانیه و 38 درجه و 29 دقیقه و 27 ثانیه عرض البلد شمالی و بین 60 درجه و 28 دقیقه و 41 ثانیه و 47 درجه و 51 دقیقه و 47 ثانیه طول البلد شمالی واقع شده است.
مساحت: مساحت افغانستان ۶۵۲۲۲۵ کیلومتر مربع است.که از نظر مساحت در جهان مقام چهلم و در قاره آسیا جایگاه یازدهم را دارا می‌باشد. حداکثر طول آن از شرقی‏ترین نقطه تا غربی‏ترین نقطه جنوبی آن 912 کیلومتر است
طول مرزهای مشترک با کشورهای همسایه: پاکستان 2430 ، ایران 936 ، تاجیکستان 1026 ، ترکمنستان 744 ، ازبکستان 137 ، چین 76 کیلومتر .
آب و هوا: خشک و تقریبا کم آب ، دارای تابستان گرم و زمستان سرد .
قومیت ها و نژادها: پشتو، تاجیك، هزاره، ازبك.
جغرافیای انسانی: طبق آمار سال ۲۰۰۵ دارای ۳۵ ولایت است. پرجمعیت ترین شهرهای افغانستان به ترتیب کابل ، قندهار ، مزار شریف، جلال آباد و ... هستند. روابط خویشاوندی و خانوادگی در میان مردم افغانستان بسیار نزدیک وصمیمانه‌است [نیاز به ذکر منبع] که نشانه عواطف و احساسات عمیق خانوادگی است. هنوز در این کشور مسائل حاد میان مردم توسط ریش‌سفیدان و بزرگان حل و فصل می‌شود.
پایتخت: ۱-از سال ۱۷۴۷ تا ۱۷۷۵ قندهار ۲-از سال ۱۷۷۵ تا اکنون کابل
روز ملی: 19 آگوست 1919.
تاریخ عضویت در سازمان ملل1946 .
نوع حكومت: فعلاً بصورت ریاست جمهوری، به ریاست آقای حامد كرزای منتخب انتخابات عمومی و آزاد سال1383 اداره می‌شود.
ملیت: افغان
مجلس نمایندگان افغانستان (ولسی جرگه): ۲۴۹ نفر
مجلس سنا افغانستان (مشرانو جرگه): ۱۰۲ نفر
واحد پول: افغانی(AFA) و هر صد هزار افغانی معادل یك لك می‌باشد.
دسترسی به خدمات پزشكی: یك پزشك برای 50000 نفر افغانی.
سال مالی: اول حمل هر سال خورشیدی (21 مارچ)
ساختمان ارضی: عمدتا کوهستانی و دارای دشتهایی هموار در شمال و جنوبغربی .
ارتفاع از سطح دریا: مرتفع ترین نقطه : (نوشاخ 7485 متر) پست ترین نقطه (آمودریا 258 متر)
منابع طبیعی: گاز طبیعی ، نفت ، آهن ، ذغال ، مس ، کرومیت ، طلق ، باریت ، گوگرد، سرب ،روی ، نمک ، سنگ های قیمتی و زینتی.
زمین های قابل کشت: 78541.75 کیلومتر مربع
زمین آبی: 23860 کیلومتر مربع
محیط زیست: فقدان آب آشامیدنی تصفیه شده کافی ، قطع درختان جنگلی ، فرسایش خاک و استفاده از سلاحهای سنگین و استعمال مواد انفجاری فراوان در جنگ های چند ساله ، استفاده بی رویه از وسایل نقلیه و ماشین آلات در شهرها، به شدت محیط زیست را آلوده ساخته است .
جمعیت: 29928987 نفر
ساختار سنی: (0-14 سال 44.7%) (مرد 6842857)(زن 6524485 )
(15-64 سال 52.9%) (مرد 8124077) (زن 7713603)
(65 سال به بالا 2.4%) (مرد 353193 ) (زن 370772)
رشد جمعیت: 4.77%
میزان زاد و ولد: 47.02 در هر هزار نفر
میزان مرگ و میر: 20.75 در هر هزا ر نفر
میزان مهاجرت: 21.43 د رهر هزار نفر
نسبت جنسیت:
هنگام تولد: 1.05 مرد / زن
زیر 15 سال: 1.05 مرد / زن
15-64 سال: 1.05 مرد / زن
65 سال به بالا: 0.95 مرد / زن
جمع کل: 1.05 مرد / زن
میزان مرگ و میر در هنگام تولد:
جمع کل: 163.07 مرگ در هر هزار تولد زنده
مرد: 167.79 مرگ در هر هزار تولد زنده
زن: 158.12 مرگ در هر هزار تولد زنده
امید به زندگی: کل جمعیت : 42.9 سال ، مردها : 42.71 سال زن ها : 43.1 سال
امراض عمده مسری: از طریق خوراک و آب : میکروبی و اسهال خونی ،هپاتیت A ، تیفوئید .
امراض مبتلابه: مالاریا
میزان سواد کلی: 36% ، از مجموع 51% مرد و 21% زن (1999)
مهاجران بازگشته: از چهار میلیون مهاجرتاخزان(1384) 2.3 میلیون بازگشته اند .
تقسیمات اداری: سی و چهار ولایت
استقلال: 19 اگست 1919
تسوید قانون اساسی 14 دسامبر 2003 تا 4 جنوری 2004 . امضا 16 جنوری 2004
سن قانونی: 18 سال
نرخ رشد اقتصادی: 8 %
درآمد سرانه: 200 دلار
ترکیب اقتصادی: کشاورزی 38% ، صنعت 24% ، خدمات 38% ( به جز درآمد مواد مخدر )
نیروی کار: 15 میلیون نفر
افراد بیکار: 40%
درصد شغل ها: کشاورزی 80% ، صنعت 10% ، خدمات 10%
جمعیت زیر خط فقر: 53% (سال 2003)
نرخ تورم مواد مصرفی: 16.3 % (2005)
بودجه: (2004-2005) 830 میلیون دالر امریکایی .
عواید: 269 میلیون دلار
هزینه ها: 561 میلیون دالر
محصولات: گندم ، میوه ها ، خشکبار ، پشم ، گوشت و پوست گوسفند ، پوست قره قل
صادرات: بر اساس آمار ارائه شده از سوی وزارت اقتصاد صادرات افغانستان در سال جاری به حدود 500 میلیون دالر رسیده است. محصولات كشاورزی و صنایع دستی
واردات: واردات افغانستان در سال جاری (1384) حدود 2/2 میلیارد دالر تخمین شده است. نفت، كالاهای سرمایه‌ی، محصولات غذایی و كالاهای مصرفی، ماشین‌های الكتریكی و غیر الكتریكی.
عواید خالص در سال 1384 از ناحیه تجارت: حدود 637 میلیون افغانی بوده است.
درآمد ناشی از مواد مخدر در سال 1384: 2/2 میلیارد دالر
صنعت: به مقدار کم، پارچه – صابون – مبلمان – کفش – کود شیمیایی – سیمان – قالی دست باف – گاز طبیعی – ذغال سنگ – مس
تولیدات برق: 905 میلیون کیلو وات ساعت (2003)
مصرف برق: 1042 میلیارد کیلووات ساعت (2003)
واردات برق: 200 میلیون کیلو وات ساعت
تولیدات گاز طبیعی: 220 میلیون متر مکعب (2001)
مصرف نفت: 5000 بشکه در روز
ذخیره ثبت شده گاز: 49.98 میلیارد متر مکعب (1 جنوری 2002)
شرکای صادراتی: پاکستان 24% ، هند وستان 21.3% ، امریکا 12.4% ، آلمان 5.5% (2004)
شرکای وارداتی: پاکستان 25.5% ، امریکا 8.7%، هندوستان 8.5% ، المان 6.5% ، ترکمنستان 5.3% ، کنیا 4.7 % ، کره جنوبی 4.2% ، روسیه 4.2 % ، ایران 31%
بدهی خارجی: حدود 7000000000 ، پنجصد میلیون دالر بدهی به بانک های توسعه ای چند جانبه دارد . (2004) و بقیه به کشورهای مختلف کمک کننده بعد از اجلاس « بن ».
دریافت کمک: در کنفرانس برلین (مارچ 2004) دریافت کننده ها متعهد شدند که برای افغانستان 8.7 میلیارد دلار برای سال 2004 تا سال 2009 – در کنفرانس لندن د رتاریخ 31 جنوری تا یک فبروری سال جاری (2006) برابر با 11 تا 12 جدی 1384 کشورها و موسسات کمک کننده متعهد شدند که برای افغانستان 10.5 میلیارددالر برای پنج سال آینده پرداخت نمایند.
شاخص اقتصاد: ارزش تولید ناخالص داخلی در سال 2000معادل 21000 میلیون دلار بوده است تولید ناخالص ملی در سال 2001 معادل،3 میلیارد دلار بوده است.
نیروی كار: 10میلیون نفر سال (2000).
اشتغال: اشتغال در بخش كشاورزی %70 صنعت 15%، خدمات 15% می‌باشد.
نرخ تورم: 35% درصد.
عضویت درسازمانهای بین المللی: جمهوری‌ اسلامی‌ افغانستان‌ علاوه‌ بر سازمان‌ ملل‌ متحد (UN) در بانك‌ توسعه‌ آسیا (ADB) ، طرح‌ كلمبو (CP) ، سازمان‌ همكاریهای‌ اقتصادی‌ (ECO ) ، كمیسیون‌ اقتصادی‌ و اجتماعی‌ سازمان‌ ملل‌ برای‌ آسیا و اقیانوسیه‌ (ESCAP ) ، سازمان‌ خواروبار و كشاورزی‌ ملل‌ متحد (FAO) ، گروه (G-77) ، آژانس‌ بین‌المللی‌ انرژی‌ اتمی‌ (IAEA ) ، بانك‌ بین‌المللی‌ ترمیم‌ و توسعه‌ (IBRD) ، سازمان‌ بین‌المللی‌ هواپیمایی‌ كشوری‌(ICAO) ، جامعه‌ بین‌المللی‌ توسعه‌(IDA) ، بانك‌ توسعه‌ اسلامی‌ (IDB)، صندوق‌ بین‌المللی‌ توسعه‌ كشاورزی‌(IFAD) ، سازمان‌ بین‌المللی‌ كار (ILO) ، صندوق‌ بین‌المللی‌ پول‌ (IMF) ، سازمان‌ بین‌المللی‌ ارتباطات‌ دورماهواره‌ای‌(INTELSAT) ، سازمان‌ بین‌المللی‌ مهاجرت‌(IOM) ، اتحادیه‌ بین‌المللی‌ ارتباطات‌ دور (ITU) ، جنبش‌ عدم‌ تعهد (NAM) ، سازمان‌ كنفرانس‌ اسلامی‌(OIC) ، سازمان‌ منع‌ سلاحهای‌ شیمیایی‌ (OPCW) ، كمیسیون‌ تجارت‌ و توسعه‌ سازمان‌ ملل‌ متحد UNCTAD)) ، سازمان‌ اقتصادی‌، اجتماعی‌ و فرهنگی‌ ملل‌ متحد (UNESCO) ، سازمان‌ توسعه‌ صنعتی‌ ملل‌ متحد (UNIDO) ، اتحادیه‌ جهانی‌ پست‌(UPU) ، فدراسیون‌ جهانی‌ اتحادیه‌های‌ كارگری‌ WFTU)) و سازمان‌ بهداشت‌ جهانی‌(WHO) عضویت‌ دارد.
 

 

پیشینهء تاریخی افغانستان

درساحه افغانستان امروز انسانها از دورهای بسیارقدیم زندگی داشتند . 

نام « افغان » درمنابع تاریخی قرن ششم میلادی یاد شده . این منابع تاریخی دلالت دارد كه نخستین دولت درین جا دریك هزارسال قبل ازمیلاد بوجوآمد كه عبارت ازتأسیس دولت باختریا بكتری میباشد . 

در ادوارقدیم وقرون وسطی حدود افغانستان وسعت داشته، ازممالك بزرگ شرق میانه وآسیای جنوب غربی محسوب میشد . باختر وزمین ها سمت جنوب آن تا بحر هند ودریای سند درسالهای پنجصد سی ونهم وپنجصد سی ام قبل ازمیلاد درقلمرو دولت هخامنشیان .2 – كوروش 3 – بوده است.  

باختریكی ازایالات مترقی امپراتوری هخامنشیان بود . ازین سرزمین راه های تجارتی ازآسیای میانه وایران به هندوستان میگذشت، درقرون چهارم – سوم قبل ازمیلاد درافغانستان دین بودائی شیوع یافت . درسال 329ق م باختر را اسكندر مقدونی گشود. درقرون پنجم- ششم میلادی هیطالیان ودرقرون هفتم – هشتم میلادی عربها این سرزمین را تصرف كردنــد.  

درقرن هفتم میلادی دین اسلام دراین سرزمین اشاعه یافت وازاوایل قـرن نهم میلادی به بعد درافـغانستان سلاله های طاهریان ، صفاریان و سامانیان حكمرانی كردند درقرن دهم تا سیزدهم میلادی درساحه افغانستان دولت های بزرگ فیودالی غزنویان ‹ پایتخت شهرغزنه › وغوریان بوجود آمده – علم ومدنیت رو به ترقی نهاد. بعد ازان مـغولهـا وتیموریان برافغانستان مسلط شدند .  

همانطوریکه گفته آمد، سرزمینی که امروز افغانستان نامیده می‌شود، تاخت و تازهای اقوام گوناگون و جهان‌گشایان و مهاجمان بی‌شماری را به یاد دارد. بخشهای گوناگونی از افغانستان طی سالهای طولانی با شاهنشاهی‌های همسایه، تاریخ مشترک داشته و یا بخشی از آنها بوده‌اند. از اقوام آریایی و شاهان هخامنشی، همچنین اسکندر، مسمانان، و مغولان تا نیروهای تحت نفوذ شوروی بر این سرزمین حکم رانده‌اند و تاریخی پرحادثه را برایش رقم زده‌اند. 

بر اساس منابع داخلی، نام کشور امروزی افغانستان، در دوره های پیش از تاریخ آریانا، پس از حمله اسکندر مقدونی باخترو در دوره اسلامی خراسان بوده است. 

احمد شاه درانی از شاهان پشتون افغانستان، در سال 1744 میلادی، نام این کشور را به طور رسمی افغانستان نامید. افغان (در لغت به معنای ناله و فغان) نامی بوده است که به اقوام پشتون گفته می شده و اکنون، به هر تبعه کشور افغانستان، افغان گفته می شود. 

قسمتی از سرزمین کنونی افغانستان،(شامل هرات) تا ۱۵۰ سال پیش بخشی از خاک ایران بود که بر پایهء پیمان پاریس و در زمان پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار از ایران جدا شد.

حكومت سدوزیی ـ پادشاهی احمدشاه

اولین دولت افغانی با تاج گذاری احمد شاه درانی در 1747 در شهر قندهار به وجود آمد و تشكیلات دولتی ودرباری را همانند نمونه هایی از حكومت ایران كه صفوی و افشاری معمول بود بنا نهاد و برای نخستین بار نام « افغانستان» در ادبیات سیاسی وارد شد و این سرزمین با این نام معرفی شد.

 

ادامه دهنده سلسله سدوزایی:

1 – تیمورشاه درانی ، بعد از احمد شاه (جون 1773 م) به اریكه قدرت نشست و پایتخت را از قندهار به كابل انتقال داده پس از مرگ تیمور شاه (1793 م) حكومت افغان دچار تزلزل و درگیری خانوادگی شد.

2 – شاه زمان

3 – شاه محمود (1801)

4 – شاه شجاع

5 – شاه محمود (بار دوم 1809 م) با سقوط شاه محمود در سال 1818 م طومار خانواده تیمور و سلسله سدوزایی بسته شد.

 

حكومت محمد زایی ها

جمهوریت افغانستان

2/در سال 1352 ه. ش پادشاهی در افغانستان پرونده اش بسته شد و توسط محمد داوودخان حكومت جمهوری برقرار گردید و وی كابینه اش را اعلام كرد. این جمهوریت در 7 ثور 1357 ساقط شد.

 

دولت كودتاها

پس از 7 ثور 1357 ش افغانستان دستخوش كودتاها و جنگ شد كه به قرار ذیل است:

1) كودتای نورمحمد تركی در هفتم ثور 1357 ش علیه جمهوریت محمد داوود خان و برقراری جمهوری دموكراتیك خلق افغانستان

2) در تاریخ 25 سنبله 1358 ش حفیظ الله امین یكی از اعضای كابینه تركی، رژیم تركی را سقوط داده و خود به قدرت رسید.

3) در تاریخ 6 جدی 1358 ش « ببرك كارمل» قدرت را به دست گرفت و همگام با این «كودتا» حضور ارتش سرخ شوروی در افغانستان صورت گرفت.  

 

جمهوری اسلامی

4) مورخ 14 جوزا 1361 دكتر حبیب الله مقام رهبری حزب دموكراتیك خلق افغانستان را احراز كرد.و به تاریخ 27 حمل 1371 از قدرت كناره گرفت و عبدالرحیم هاتف بعنوان كفیل ریاست جمهوری برگزیده شد و پس از مدتی مورخه ماه ثور 1371( 1992 م) حكومت كمونیستی بدست مجاهدینی كه علیه 24/4این رژیم می جنگید، سقوط كرد و بدین ترتیب حكومت مجاهدین سركار آمدو جنگ داخلی شدت یافت. که در این دوره نخست صبغت الله مجددی رهبر حزب محار اسلامی به صفت رئیس جمهور موقت جمهوری اسلامی افغانستان برگزیده شد و سپس برهان الدین ربانی رهبر حزب جمعیت اسلامی این مقام را بدست آورد .

 

طالبان

گروه طالبان، نوامبر 1994 عیسوی ظهور كرد و پنجم نوامبر همین ماه قندهار را متصرف شد و مورخ 1996 م كابل بدست این گروه افتاد و 27 سپتامبر 1996 دكتر نجیب الله را اعدام كرد و در تاریخ 15 اكتبر 1999 م شورای امنیت امریكا تحریم های بیشتری را علیه طالبان وضع كرد. این گروه با تلاش كشورهای غربی در ماههای آخر 1380 ش سقوط كرد و اداره موقت افغانستان كه حاصل مذاكرات اجلاس بن بود، روی كار آمد. رهبر گروه طالبان «‌ملامحمدعمر» بود. 

 

دولت انتقالی افغانستان

اداره موقت افغانستان

در پی توافقاتی كه در مذاكرات اجلاس بن بعمل می آمد ، مورخ ثاجدی 1380 ش اداره موقت افغانستان به سرپرستی « حامد كرزی» سركار آمد و حكومت طالبان پرونده اش بسته شد. اداره موقت 6 ماهه آرام آرام لوی جرگه اضطراری را آماده كرد تا دولت انتقالی پیاده شود.

 

دولت انتقالی افغانستان

در تاریخ جوزا 1381 ش دولت 18 ماهه افغانستان به ریاست حامد كرزی روی كار آمده است. كرزی كابینه خود را اعلام كرد و اكنون حكومت مشروع و ملی افغانستان« دولت انتقالی » است كه تا استقرار دولت پایدار و دایمی به مدت 18 ماه روی كار است.

نخستین سرود ملی افغانستان را مردم عامه سروده بودند که آهنگ آن رجب بیگ ترکی ساخته بود و به نام سرود امانی یاد می‌شد. این سرود که به زبان دری بود آغاز آن با دعاییه یی به زبان عربی شروع می‌شد که چنین بود:
الهنا فانصرلنا سلطاننا سلطان افغان امان الله خان

سرود ملی کنونی افغانستان که تصنیف آن توسط عبدالباری جهانی سروده شده و آهنگ آن را ببرک وسا که فعلاً رهبر آرکستر سمفونی کشور آلمان است کمپوز نموده و در ماه می‌سال 2006 میلادی در شهر برلین ثبت شد که خواننده گان آن عبدالوهاب مددی، صادق فطرت (ناشناس) پیکر افسانه، حسین ارمان، مشعل ارمان، شهنا و دو، سه هنرمند جوان دیگر می‌باشند. اصل متن این سرود به زبان پشتو سروده شده‌است که در آن اسامی برخی از اقوام ساکن افغانستان چون ازبكها، بلوچها،پشتونها، هزاره ‌ها، تركمنها، تاجیكها، عربها،گوجرها، پایمیریها، نورستانیها، براهوییها، قزلباشها، ایماقها، و پشه‌ایها ذکر گردیده‌است. این سرود ملی به مقایسه تمام سرودهای ملی ماقبل افغانستان سست و ضعیف ا

نوروز یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران باستان است. زمان برگزاری نوروز، در آغاز فصل بهار است. نوروز در افغانستان نیز همچون ایران آغاز سال نو محسوب می‌شود. این جشن طبق سنت‌ها برای مدت دو هفته برگزار می‌شود و مردم از چند روز قبل (حداقل قبل از چهارشنبه سوری) برای آغاز این جشن آماده می‌شوند. جشن‌های نوروزی در افغانستان عبارتند از:

جشن گل سرخ: جشن گل سرخ (میله گل سرخ) یک جشن خاص است که در مزار شریف در ۴۰ روز اول سال و به مناسبت روییدن گل‌های سرخ اجرا می‌شود و در طول این ۴۰ روز مردم از همه جا برای حضور در این جشن به مزار شریف می‌آیند. این مراسم به طور همزمان با مراسم جهنده علی (یا ژنده علی) انجام می‌شود. این مراسم با برافراشتن یک علم (که ترکیب رنگ آن به درفش کاویانی شباهت دارد و به آن ژنده سخی می‌گویند) در حرم منسوب به امام علی و در اولین روز سال اجرا می‌شود. جشن گل سرخ برای چهل روز در دشت‌های لاله و حرم ادامه می‌یابد.

جشن دهقان: یکی دیگر از جشن‌های نوروزی در افغانستان «جشن دهقان» است که در روز اول سال اجرا می‌شود کشاورزان به شهرها می‌آیند و تولیدات خود را به نمایش می‌گذارند. در سال‌های اخیر این مراسم تنها در کابل و برخی شهرهای بزرگ اجرا می‌شود و حتی شخصیت‌های بلند پایه حکومتی نیز در تماشای آن شرکت دارند.

سَمَنَک: زن‌ها در طول شب یک مراسم خاص برای سَمَنَک (سمنو) می‌گیرند و از اواخر عصر تا صبح روز بعد مشغول پختن آن هستند و شعری به این مضمون را تکرار می‌کنند:

هفت میوه: در افغانستان به جای هفت سین مردم به آماده کردن هفت میوه می‌پردازند. هفت میوه چیزی شبیه به سالاد میوه است که از هفت نوع میوه خشک مختلف تشکیل شده. این هفت میوه عبارتند از: کشمش، سنجد، پسته، فندق، قیسی (زردآلوی خشک) و چهارمغز (گردو) یا آلو.

سیزده بدر: مردم هرات علاوه بر چهارشنبه اول سال در روز سیزده فروردین نیز به گردش در طبیعت می‌پردازند.

جشن استقلال

حفاری های غیرمجاز قاچاقچیان و عدم آگاهی مردم از ارزش این آثار باعث نابودی این تاریخ پر ارزش و با عظمت شده است. به طور نمونه فیلمی منتشر شده که چند نیروی پولیس بزرگترین مناره آجری جهان را مورد هدف گیری قرار می دهند تا ببینند کدامیک نشانه گیری دقیق تری دارند

بسیاری از آثار تاریخی و آبدات باستانی کشور که نشان دهنده قدمت فرهنگی ماست، هنوز به آسانی به یغما می رود و برخی توسط غربی ها و بعضی توسط شبه نظامیان از افغانستان خارج می شود.

آثاری همچون گنجینه باارزش باختر که هنوز اکتشاف آنها تکمیل نشده و شبه نظامیان طالب نما و قاچاقچیان آثار باستانی در حال یافتن آنها هستند. در ابتدای دهه 90 میلادی ویکتورسریانیدی، باستان شناس نامدار شوروی موفق شده تا قسمتی از گنجینه 2000 ساله باختر را که میراث حاکمیت دوران یونان پس از تصرفات اسکندر بود، را کشف کند. گنجی افسانه ای که در کنار معبد3000ساله در کنارتپه طلا شبرغان قرارداشت و از گورهای شاهان و شاهزادگان به دست آمد.

گروه سریانیدی هفت گور را پیدا کرد که در آنها 6 شه بانوی 15 تا 45 سال و یک شاهزاده پوشانی دفن بودند.گمان می رفت که همه شاهزادگان در یک زمان مرده باشند. آنان موقع رفتن به گورهایشان تحفه های شگفت انگیز طلایی با خود داشتند.نه یکی و دوتا بلکه 20هزار و 618 پارچه طلای ناب را با خود به گورهایشان برده بودند.

این آثار در شکلهای کوپیت ها یا خدایان عشق ماهیان و جانوران افسانه ای به گونه ای هنرمندانه طراحی و با سنگ های قیمتی گوهرنشانی شده بودند. اجساد زنان داخل این گورها طوری به نظر می آمدند، که هنگام مرگ خیلی تزیین شده بودند. در این قبرها صدها صفحه مختلف الشکل طلایی که بر روی لباسهای زنان مذکور به طور محکم دوخته شده بودند به دست آمدند.

اما روی کار آمدن رژیم طالبان و شدت گرفتن جنگ به این گروه باستان شناس اجازه کشف مابقی این گنجینه عظیم جهان را نداد و آنان توانستند همان هایی که یافته بودند را به کابل انتقال دهند که پس از ماجرایی طولانی و با رشادت و ذکاوت داکتر نجیب در سال 2003 در اختیار دولت کرزی قرار گرفت.

پس از ترک باستان شناسان این گورها با سرعت تاراج شد و کاوشهای غیر فنی دیگر این منطقه را به کلی ویران کرد و به این ترتیب باستان شناسان موفق نشدند که با کاوش و جستجوی بیشتر در گورهای پیدا شده در مورد زندگی و باورهای سلسله کوشانیان تحقیق کنند.

همین اتفاق اکنون درباره دیگر مناطق باستانی کشور در حال اتفاق است. حفاری های غیرمجاز قاچاقچیان و عدم آگاهی مردم از ارزش این آثار باعث نابودی این تاریخ پر ارزش و با عظمت شده است. به طور نمونه فیلمی منتشر شده که چند نیروی پولیس بزرگترین مناره آجری جهان را مورد هدف گیری قرار می دهند تا ببینند کدامیک نشانه گیری دقیق تری دارند.

این عدم آگاهی نه تنها در سطح مردم بلکه در سطح مسئولین نیز وجود دارد. امروز متاسفانه حفاری های غیر مجاز در بسیاری از مناطق کشور به چشم می خورد که قاچاقیان اشیاء عتیقه به راحتی میراث باستانی و فرهنگی کشور را که به جاي مانده از اسکندر مقدوني،‌ اعراب و چنگيزخان مغول و ... می باشد به راحتی از مرزها خارج می نمایند و هیچ ارگان یا نهاد خاصی مسئولیت مبارزه جدی با این قاچاقچیان را بر عهده نمیگیرد.

طوری که جناب مخدوم رهین وزیر اطلاعات و فرهنگ افغانستان دو هفته قبل اعلام کرد یک هزار و دو صد بنای تاریخی کشور در معرض نابودی قرار دارند و اگر جامعه جهانی و حکومت اقدام نکنند، ما شاهد نابودی بخشی از دست آورد های تاریخی ملت خود که در عین حال جز میراث فرهنگی جهان است، خواهیم بود.

این از آمار میراثی که در حال نابودی است. اما آثاری که کشف شده نیز در معرض خطر قرار دارند. با هزار تاسف باید بگوییم تدابير امنيتي موزیم کابل نیز ضعيف است و سیستم امنیتی ، نحوه تهویه و گردش هوا، اعلان حریق و دزدگیر آن احتیاج به مرمت دارد و جای بسی سوال است که چرا مقامات دولتی تا کنون سرمایه لازم را برای این امر مهم هزینه ننموده اند.

واقعا اگر دولتمردان و مسئولین کشور آنقدر که به چوکی و ریاست چسبیده اند، کمی هم به فکر تاریخ و فرهنگ افغانستان بودند و از سرمایه های ملی و مردمی کشور آگاهی داشتند، به آسانی میتوانستند افغانستان را به یک کشوری آباد و مستقل تبدیل نمایند. اما افسوس که کسانی در راس امور قرار دارند که تن پروری و آسوده طلبی جز خصوصیات بارزشان است.

گوهر شاد بیگم ، یکی از زنان نامور کشور ما بوده، سال تولد او به طور دقیق معلوم نیست. وی دختر امیر غیاث الدین، سردار و صاحب قبیله ترخانیان بود. میگویند که میان قبیله ترخانیان و تیموریان یک سلسله بدبینی های خانواده گی موجود بود.

او در کابل متولد گردیده است، پدرش در عصر شاه امان الله اعدام گردید. در دوران حبیب الله کلکانی در پست هائی کار کرد

و پس از سقوط وی به تاشکند تبعید شد. پس از مدتی به هرات بر گشت. در سال 1944، خلیلی و تمام اعضای فامیلش به اتهام دست داشتن در اغتشاش قوم صافی زندانی و سپس به قندهار تبعید گردیدولی بعد ها به کابل آمد. در سال 1948 در دانشگاه کابل استاد بود. در سال 1951 وزیر اطلاعات و کلتور مقرر شد.

در سال 1965 وی به پارلمان انتخاب گردید. در بین سالهای 1969تا 1978 بحیث سفیر در عربستان

سعودی و عراق ایفای وظیفه می نمود. پس از کود تای ثور، کشور را ترک گفت ودر سال 1987 در پاکستان وفات نمود. وی در ابتدا شاعر در باری بود ولی بمرور زمان این شیوة وی تغیر کرد. در

دوران هجرت اشعار زیادی در وصف وطن و جهاد نوشته است که بسیار دوست داشتی است. وی در شعر دری استاد توا نا است

افغانستان بصورت رسمی وبه عنوان نام یک کشور اسم تازه ای میباشد که به بخشی مهمی از سرزمین آریانای کهن وخراسان بعد از اسلام در حدود دو وسه قرن اخیر نهاده شده است. هرچند که قبل بر آن واژه ی افغان نه به سرزمین وکشور مستقل، بلکه به برخی عشایر وقبایل پشتون یکی ازاقوام کهن آریایی وقدیم خراسان زمین اطلاق می شد. اما بعداً بويژه پس از فروپاشی وتجزیۀ کشور وسیع خراسان یا همان آریانای کهن ودردورۀ سلطنت شاهان ابدالی کلمۀ افغان نخست از قبیله ی خاص پشتون به قبایل مختلف قوم پشتون وسپس به اقوام مختلف ساکن در محدودۀ کشورما نهاده شد. به قول میرغلام محمد غبار مؤرخ شهیر کشور:« بالآخره اسم افغان وافغانستان بمیان آمده وبه مرور قرون ازقبیله به قبایل وطوایف انتقال وبه تدریج ازنشیب های جبال سلیمان به تمام صفحات جنوب هندو کش تا دریای سند منتقل ودرنهایت به تمام ملت ومملکت خراسان قرون وسطی اطلاق گردید وامروز جانشین آریانای قدیم به شمار میرو

اولین پادشاه: احمد خان ابدالی، پسر زمان خان، از فرماندهان نظامی نادرشاه افشار بود. بعد از آن که نادر در قرحان به قتل رسید، احمد خان از اردوی نادر جدا شد و به سمت قندهار حرکت کرد. احمد شاه درانی در سال ۱۱۶۰هـ . در قندهار توسط سرداران و بزرگان افغانستان به پادشاهی رسید و در سال ۱۱۸۶هـ . از دنیا رفت. او اولین پادشاه و مؤسس افغانستان نوین است.

اولین رئیس جمهور: اولین رئیس جمهور کشور ما محمد داود خان است. او در سال ۱۳۵۲ ش در غیاب پسر عموی خود یعنی محمد ظاهر شاه آخرین پادشاه افغانستان که به خارج از کشور سفر کرده بود طی یک کودتا اعلان جمهوریت کرد. بدین سان نظام سیاسی کشور ما از پادشاهی به جمهوری تغییر کرد.

اولین قانون اساسی: اولین قانون اساسی در کشور ما بعد از استقلال از انگلستان در سال ۱۹۵۹ م توسط حکومت امان الله خان تدوین کردید.